เมื่ออายุแตะเลข 6 แล้วหลายคนคงปฏิเสธไม่ได้ว่ามีอาการหนักใจกับปัญหาโรคต่างๆ แม้ว่าจะมีการเตรียมพร้อมรับมือหรือดูแลสุขภาพอย่างดีแล้วก็ตาม แต่ก็ยังไม่วายเจ็บป่วยได้ง่ายขึ้นโดยเฉพาะกับปัญหาที่พบบ่อย TOP 5 ของผู้สูงวัย คือปัญหาของ "ข้อเข่า" นั่นเอง
โรคข้อเข่าเสื่อมนั้นเกิดจากการสึกกร่อนของผิวกระดูกข้างในข้อเข่า ที่เกิดความเสื่อมตามวัย และจากการใช้งานมาก หรือสาเหตุที่เป็นผยัญตรายที่เกิดขึ้นในข้อ ทำให้เกิดการเสียดสี อักเสบ และเสื่อมของผิวกระดูก
เมื่อไม่มีผิวกระดูกอ่อนมาห่อหุ้ม เนื้อกระดูกที่มาชนกันขณะรับน้ำหนัก จนทำให้เกิดอาการเจ็บปวด ผิดรูปและลุกเดินลำบาก
เมื่อลงสาเหตุของข้อเข่าเสื่อม ผู้สูงวัยหลายคนนึกถึงอาการที่เป็นไปตามวัย แท้จริงแล้วบางรายมีความเสื่อมเร็วกว่าปกติ ส่วนมากเกิดปัจจัยการดำรงชีวิต นำหนักตัว การใช้งานหนัก เกิดจากโรคที่เกี่ยวข้องกับข้อ อุบัติเหตุรุนแรงทำให้เกิดความ ผิดปกติของข้อเข่า รวมถึงการติดเชื้อในข้อเอง
ลองมาดูถึงปัจจัยเสี่ยงของคนที่มีโอกาสเกิดภาวะข้อเขาเสื่อมกันครับ
อายุ การเกิดข้อเข่าเสื่อมจะพบมากตามอายุที่เพิ่มขึ้น
🚩เพศ พบในเพศหญิงบ่อยกว่าเพศชาย
🚩พันธุกรรมในครอบครัว
🚩ภาวะอ้วน น้ำหนักตัวที่มากขึ้น
🚩การได้รับบาดเจ็บโดยตรงจากอุบัติเหตุ
🚩มีประวัติที่เกิดการอักเสบภายในข้อ เป็นรุนแรง เป็นซ้ำ หรือมีภาวะแทรกซ้อง
หมอขอชี้ให้เห็นถึงอาการและอาการแสดงอาการมีดังนี้ครับ
1. อาการปวด เป็นอาการที่พบบ่อยที่สุด มักปวดมากขึ้นเมื่อใช้งาน เดินมาก ลุกนั่งบ่อย และมักดีขึ้น ปวดลดลงหลังจากการพักหรือลดการใช้
2. ข้อยึดติด องศางอเข่าจะลดลง เคลื่อนไหวในชีวิตประจำวันลำบาก
3. ข้อบวม อาจพบเป็นๆ หายๆ เกิดจากเยื่อบุข้อ มีการอักเสบหรือมีการสร้างน้ำไขข้อเพิ่มขึ้น
4. มีเสียงกรุบกรับหรือมีความรู้สึกว่ากระดูกเสียดสีกันเวลาเคลื่อนไหวข้อ ลงร้ำหนัก งอเหยียดเข่า
5. ข้อจะผิดรูป ขาโก่งงอ
6. ข้อหลวมคลอน รู้สึกไม่มั่นคงเวลายืนหรือเดิน เนื่องจากเอ็นรอบๆ ข้อหย่อน
7. กล้ามเนื้อรอบๆ ข้อมีขนาดเล็กลงและไม่มีแรง
ปัจจุบันยังไม่สามารถรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมให้หายขาดได้ แต่สามารถควบคุมอาการได้ครับโดยจุดมุ่งหมายในการรักษา คือ ...
🚩ช่วยบรรเทาอาการปวด
🚩ช่วยให้หน้าที่การใช้งานของข้อกลับคืนสู่ภาวะปกติหรือใกล้เคียงปกติมากที่สุด
🚩ป้องกันหรือแก้ไขการผิดรูปของข้อ
🚩ช่วยให้หน้าที่การใช้งานของข้อกลับคืนสู่ภาวะปกติหรือใกล้เคียงปกติมากที่สุด
🚩ป้องกันหรือแก้ไขการผิดรูปของข้อ
ส่วนวิธีการรักษาจะแตกต่างกันไปครับในผู้ป่วยแต่ละคน ขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย เช่น อายุ ความรุนแรงของโรค โรคประจำตัว ข้อห้าม ข้อควรระวังด้านสุขภาพต่างๆ การใช้งานที่คาดหวังและความพร้อมของผู้ป่วย
หมอขอแนะว่สฝาปัจจุบันเราการรักษามีแนวทางหลัก 2 วิธี ได้แก่ การรักษาโดยวิธีการไม่ผ่าตัด และการรักษาด้วยวิธีการผ่าตัดครับ
การรักษาด้วยวิธีการไม่ผ่าตัด
1. การปรับเปลี่ยนการใช้งานในชีวิตประจำวัน
ได้แก่ การพักหรือใช้งานข้อให้น้อยลง หลีกเลี่ยงการยืนหรือเดินเป็นระยะเวลานาน ควรหลีกเลี่ยงการนั่งงอเข่า เช่น คุกเข่า พับเพียบ ยองๆ ขัดสมาธิ หรือนั่งเก้าอี้ต่ำ หลีกเลี่ยงการเดินขึ้นลงบันไดโดยไม่จำเป็น ถ้าจำเป็นควรเดินช้าๆ และขึ้นลงทีละขั้น หลีกเลี่ยงการยืนหรือนั่งท่าเดียวนานๆ ระวังการนั่งยองๆ ควรทำราวจับบริเวณโถนั่งชักโครกเพื่อใช้ช่วยพยุงตัวเวลาจะนั่งหรือยืน
2. ผู้ป่วยที่มีน้ำหนักตัวมาก ควรลดน้ำหนักอย่างถูกต้อง รักษาให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสม หากมีโรคประจำตัวมากการจะเข้าโปรแกรมลดน้ำหนักใดใดควรจะต้องอยู่ในความดูแลของแพทย์ตูนนะครับ
3.การใช้อุปกรณ์ช่วยพยุงเดิน เช่น ไม้เท้า ไม้ค้ำยัน จะช่วยลดแรงที่เกิดกับข้อได้
4.การประคบอุ่นบริเวณข้อเข่า ช่วยลดอาการปวด บวมและการที่มีกล้ามเนื้อเกร็งได้
5.การทำกายภาพบำบัด ได้แก่ การฝึกความแข็งแรงของกล้ามเนื้อต้นขาและความยืดหยุ่นของกล้ามเนื้อรอบข้อ การเพิ่มหรือคงไว้ซึ่งพิสัยการเคลื่อนไหวของข้อ และการเพิ่มสมรรถภาพของร่างกาย
6.การใช้ยา
ปัจจุบันมียาหลายกลุ่มที่ใช้รักษาโรคข้อเสื่อมมีทั้งที่เป็นชนิดรับประทานชนิดทารวมถึงการฉีดยาเข้าข้อเพื่อลดการปวด ผู้สูงวัยควรจะพบและปรึกษาศัลยแพทย์กระดูกและข้อหรืออายุรแพทย์เพื่อที่จะเลือกการรักษาให้เหมาะสมกับตัวท่านเองรวมถึงระดับความรุนแรงของโรค เพื่อความปลอดภัยในการใช้ยาหลีกเลี่ยงการกินยาแก้ปวดที่ไม่จำเป็นหรือซื้อเองเนื่องจากยาแก้ปวดอย่างแรงอาจจะทำให้โรคประจำตัวของท่านเกิดภาวะแทรกซ้อนได้ การใช้ยาใดๆควรจะอยู่ในความดูแลของคุณหมอที่ดูแลประจำจะเป็นสิ่งที่ดีและปลอดภัยที่สุด
ส่วนการรักษาโดยวิธีการผ่าตัด มักจะต้อฝมีข้อบ่งชี้ คือ ผู้ป่วยที่รับการรักษาด้วยวิธีการไม่ผ่าตัดแล้วให้ผลการรักษาล้มเหลว โดยผู้ป่วยยังมีอาการที่รุนแรง ปวดมาก จนไม่สามารถทำกิจวัตรประจำวันพื้นฐานได้ปกติ
ซึ่งการผ่าตัดมีหลายวิธี เช่น
1. การล้างข้อโดยใช้วิธีการส่องกล้อง ช่วยล้างน้ำไขข้อที่อักเสบ เศษกระดูก ตกแต่งผิวข้อและกระตุ้นให้มีการสร้างกระดูกอ่อนผิวข้อใหม่
2. การผ่าตัดจัดแนวกระดูกขา ใช้ในกรณีที่เป็นข้อเสื่อมซีกเดียวร่วมกับมีขาโก่งผิดรูปเล็กน้อย
3. การผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียม เป็นการผ่าตัดเอาผิวข้อที่สึกออกไปและทดแทนด้วยผิวข้อเทียม เหมาะกับผู้ป่วยที่มีการสึกของผิวข้ออย่างรุนแรง มีข้อผิดรูปมาก
จะเห็นได้ว่าภาวะข้อเขาเสื่อมส่งผลกระทบให้กับการดำรงชีวิตของผู้สูงวัยได้อย่างมากเพราะทำให้ขึ้นไหวลำบาก มีอาการปวดและรบกวนชีวิตประจำวันมาก
การรักษามีทั้งการใช้ยาและไม่ใช้ยา แต่หมอว่าที่ดีที่สุด เราควรจะป้องกันไม่ให้เกิดภาวะดังกล่าว เน้นการลดปัจจัยเสี่ยงดังที่กล่าวมา ย่อมจะเป็นสิ่งที่ดีที่สุด ที่ทำให้ผู้สูงวัยเองแม้ว่าจะอายุมากหากสามารถควบคุมปัจจัยต่างๆได้ดี ก็จะทำให้ถนอมผิวข้อโดยเฉพาะข้อเข่า ให้มีสุขภาพที่ดี ยืดอายุการใช้งาน
หากใครที่มีภาวะข้อเข่าเสื่อมแล้วก็ควรจะอยู่ในความดูแลของแพทย์ผู้ดูแลอย่างใกล้ชิด และควบคุมน้ำหนักให้อยู่เกณฑ์ที่เหมาะสมเพื่อที่จะลดภาวะแทรกซ้อนจากภาวะเขาเสื่อมนะครับ
ด้วยรัก
นพ. เก่งพงศ์ ตั้งอรุณสันติ (หมอเก่ง)
อายุรแพทย์
อายุรแพทย์
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น